De visie van Cevora-directeur Olivier Lambert
“Leren en werken staan in continue wisselwerking”
Over leren is al veel inkt gevloeid. Maar anno 2020 werd het thema plots op een onverwachte manier brandend actueel. Door de coronacrisis nam de digitale golf ongeziene hoogtes aan. Via e-learning nieuwe kennis vergaren, digitale vaardigheden bijspijkeren, virtueel samenwerken ... Het werd in ijltempo schering en inslag tijdens de coronalockdown. Met andere woorden: ook de wereld van opleidingen en talentontwikkeling was helemaal in de ban van het ‘nieuwe normaal’.
In deze bewogen context kreeg Olivier Lambert, directeur van Cevora, de vraag om zijn licht te schijnen over een aantal opvallende trends in zijn vakgebied. Tijdens een virtuele meeting in – waar anders in deze tijden? – Microsoft Teams, werd de rode draad al snel duidelijk. Olivier Lambert: “De succesvolle bedrijven en organisaties van morgen slagen er vandaag al in om leren centraal te plaatsen in hun strategie.”
Gedeelde verantwoordelijkheid
Om die overtuiging te staven, verwijst de Cevora-directeur naar het 70-20-10-model van leer- en leiderschapsexpert Charles Jennings. “Maar liefst 70% van wat we leren, is het resultaat van de ervaring en kennis die we opdoen op het werk”, verduidelijkt Olivier Lambert. “20% halen we uit interactie met collega’s, bijvoorbeeld via coaching of feedback. En amper 10% is gelinkt aan formele, georganiseerde vorming. Die cijfers tonen duidelijk het belang van informele leervormen aan voor een efficiënte leercultuur op de werkvloer.”
“Al is die leercultuur wel een gedeelde verantwoordelijkheid”, benadrukt Olivier Lambert. “Enerzijds moeten werkgevers de tools en omkadering voorzien om informeel leren zo toegankelijk mogelijk te maken. Anderzijds moeten werknemers ook zelf een gezonde dosis leer- en nieuwsgierigheid aan de dag leggen. Die dynamiek kan je vanuit het management onder meer aanwakkeren door te focussen op vragen zoals ‘Wat heb je geleerd?’ en ‘Wat wil je nog bijleren?’. Informele feedback is zo het fundament van elke leercultuur.”
“Informele feedback is het fundament van elke leercultuur”
Leervermogen als hoogste goed
Door de rotvaart waarmee veranderingen en technologische ontwikkelingen elkaar opvolgen, worden die vragen alleen maar relevanter. Olivier Lambert: “De competenties die je vandaag ontwikkelt, riskeren morgen achterhaald te zijn. Daardoor winnen cognitieve vaardigheden – creativiteit, communicatie, samenwerken en kritisch denken – steeds meer aan belang. Die skills worden in het Engels vaak de 4 C’s genoemd. Om ze te ontwikkelen en te verfijnen, volstaan formele opleidingen en klassieke leertrajecten niet. Integendeel, je moet zélf aan de slag, maar daarvoor moet je weten hoe je op eigen houtje kan bijleren. Leren leren, dus.”
Dat daar nog ruimte voor verbetering is, duidt de Cevora-directeur met een voorbeeld uit eigen huis. Olivier Lambert: “De basiscursus Excel is sinds jaar en dag een van de meest populaire Cevora-opleidingen, en dat terwijl er online honderden tutorials, blogposts en gidsen terug te vinden zijn over dit onderwerp. De leermogelijkheden liggen letterlijk aan onze vingertoppen, maar we weten vaak niet waar en hoe te beginnen en gaan niet altijd even kritisch om met de informatie die voorhanden is. Nochtans maken die zelfleervaardigheden het verschil in tijden van digitalisering. Precies daarom biedt Cevora ook opleidingsformules aan waarmee mensen hun leervermogen leren te vergroten.”
“De competenties die je vandaag ontwikkelt, riskeren morgen achterhaald te zijn”
Intussen is leervermogen zowat het hoogste goed op de arbeidsmarkt. Olivier Lambert: “Specialisten zijn het erover eens: de helft van de beroepen die in 2030 zullen bestaan, moeten nog worden uitgevonden. Maar hoe bereid je je voor om de nodige vaardigheden te ontwikkelen voor een job die nog niet bestaat? Ook hier ligt het antwoord deels in leren leren. Leerbereidheid en -vermogen worden dan ook almaar crucialere aanwervingscriteria voor bedrijven die hun werking futureproof willen maken. Maar ook soft skills – denk aan communicatieve vaardigheden, teamwerk, een kritische en analytische blik, wendbaarheid enzovoort – zullen nog hoger op de checklist van rekruteerders komen te staan.”
Levenslang leren, een win-win
Verder valt ook het toenemende belang van reskilling en upskilling niet te onderschatten. “Het traditionele verticale carrièrepad is vandaag verre van de norm”, licht Olivier Lambert toe. “Loopbanen gaan in alle richtingen en werknemers durven ook meer van sector te veranderen dan vroeger. En dat is zeker niet alleen bij jongere generaties het geval. Willen we onze bedrijfswereld dynamisch en onze arbeidsmarkt gezond en evenwichtig houden, dan is levenslang leren een must. En dat beseffen zowel werkgevers als werknemers. Alleen rijst soms de vraag wie daarbij het initiatief moet nemen. Het antwoord – dat het een gedeelde verantwoordelijkheid is – ligt misschien voor de hand, maar is daarom niet minder relevant.”
“Die klemtoon op gedeelde verantwoordelijkheid zit Cevora trouwens in het bloed. Ons bestaan danken we aan de sociale partners in België. Zij waren het er unaniem over eens dat opleiding een belangrijke pijler vormt binnen de sociale dialoog tussen vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers. Maar ook dat het efficiënter is om die opleidingen collectief te financieren en organiseren. Dat levenslang leren een win-winsituatie oplevert voor werkgever én werknemer, vormt op die manier het DNA van onze organisatie.”
“Dat levenslang leren een win-winsituatie oplevert voor werkgever én werknemer, vormt het DNA van onze organisatie”
Zeg niet ‘werkgeluk’ tegen ‘welzijn op het werk’
Of levenslang leren naast die win-winsituatie ook bijdraagt aan werkgeluk, staat volgens Olivier Lambert buiten kijf. Al mogen werkgever en werknemer ook hier elkaar de hete aardappel niet doorschuiven: “Ik ben ervan overtuigd dat gelukkige medewerkers beter presteren en productiever zijn. Maar ik vind het niet de rol van de werkgever om het geluk van de werknemer te garanderen. De definitie van geluk is immers te persoonlijk en vluchtig. Waar bedrijven – en met name de directe managers – wél verantwoordelijkheid voor dragen, is welzijn op het werk. En laat dat nu net een belangrijke bouwsteen van werkgeluk zijn.”
“Niettemin kunnen medewerkers ook zelf sleutelen aan hun welzijn. Daarvoor zijn goed ontwikkelde cognitieve vaardigheden zoals de 4 C’s een belangrijke vereiste. Die stellen je immers in staat om wendbaarder voor de dag te komen, waardoor je beter bent opgewassen tegen de talrijke veranderingen in de volatiele wereld van vandaag. Om daarvoor de nodige skills te ontwikkelen, kunnen specifieke en gerichte opleidingen soelaas bieden.”
“Werkgevers en werknemers mogen elkaar de hete aardappel van werkgeluk niet zomaar doorschuiven”
Augmented learning
Naast een scherpere focus op werkgeluk is ook de ‘race for talent’ de afgelopen jaren een veelbesproken thema geworden op de werkvloer. Al zal de verdere digitalisering van onze maatschappij die strijd nog opdrijven. Maar of ook talentontwikkeling in een overwegend digitaal jasje moet, is volgens Olivier Lambert nog maar de vraag: “Dat de digitale trend zich ook in de opleidingssector zal doortrekken, lijdt geen twijfel. We hoeven maar een paar maanden terug in de tijd te gaan, naar het begin van de coronalockdown, om te zien hoe snel onze leergewoontes en -methodes kunnen veranderen. Al ben ik ervan overtuigd dat klassikale opleidingen het kloppende hart van onze aanpak blijven. Ze bieden dan ook een tastbare meerwaarde. Cursisten gaan makkelijker in interactie en leren doorgaans sneller van elkaar als ze in levenden lijve de koppen bij elkaar kunnen steken.”
“Vergeet niet dat die informele leervormen aan de basis liggen van het leeuwendeel van de kennis en vaardigheden die we gedurende ons hele leven vergaren. Anderzijds is het natuurlijk wel zo dat digitale leervormen ons in staat stellen om opleidingen de klok rond en waar dan ook beschikbaar te stellen – iets wat levenslang leren een pak haalbaarder en toegankelijker maakt. Kortom, het is een dubbel verhaal. En dat geldt niet alleen voor de digitale leeromgeving, maar evenzeer voor telewerken. Dat medewerkers digitaal van thuis uit kunnen werken, biedt tal van voordelen, bijvoorbeeld op het vlak van welzijn. Maar je moet er ook over waken dat de bedrijfscultuur en samenhorigheid niet in het gedrang komen.”
Hoe de succesformule voor de toekomst dan wel luidt? Olivier Lambert: “Waar we nog meer op moeten inzetten, is een vorm van ‘augmented learning’. Daarbij worden klassikale opleidingen verrijkt met diverse digitale modaliteiten zoals webinars, video’s en extra online lesmateriaal. En dat zowel tijdens, voor als na de opleiding. Belangrijk daarbij is dat de focus steeds moet liggen op ‘social learning’: zoveel mogelijk leren van en met elkaar. Dat de cursist centraal staat en actief ‘meedoet’. Dat er duidelijke leerdoelstellingen worden vooropgesteld. En dat de opgedane kennis en vaardigheden meteen in de praktijk of ‘on the job’ inzetbaar zijn. Die wisselwerking tussen leren en werken is altijd ons uitgangspunt geweest. Een visie die ook in tijden van lockdown en almaar verregaandere digitalisering overeind blijft.”